آيا مبتلا به فشارخون هستيد؟ آيا مي دانيد كه بالا بودن فشارخون علاوه بر عوارضي كه در قلب، كليه، مغز و ساير اندام ها ايجاد مي كند مي تواند روي چشمان شما نيز تأثير بگذارد؟
بيماري فشارخون كه بصورت فشار دياستولي بالاي 90 و يا فشار سيستولي بالاي 140 ميلي متر جيوه تعريف مي شود باعث تغييرات گسترده و پيچيده اي در عروق بدن مي شود. از آنجا كه شبكيه تنها عضوي از بدن است كه عروق آن بصورت مستقيم قابل مشاهده مي باشد ممكن است قبل از آنكه عوارض فشارخون در ساير اعضاي بدن پديدار شود بتوان عوارض فشارخون را در رگ هاي شبكيه تشخيص داد. بنابراين اگر چشم پزشك فقط با معاينه چشم به شما گفت كه احتمالاً مبتلا به فشارخون هستيد تعجب نكنيد.
فشارخون، بالا بخصوص بصورت مزمن باعث تنگ شدن تدريجي سرخرگ هاي شبكيه مي شود كه در مراحل اوليه ممكن است چندان قابل تشخيص نباشد، اما به تدريج با پيشرفت بيماري، تنگي سرخرگ ها شديدتر مي شود. (اين تنگي شريان ها، در معاينه، با باريك شدن شديد شريان ها در مقايسه با وريدهاي شبكيه مشخص مي شود). در موارد پيشرفته تر علاوه بر تنگ شدن منتشر شريان ها ممكن است ديواره شريان در برخي نقاط بصورت موضعي دچار اسپاسيم شود و ظاهر نامنظمي پيدا كند. در مراحل بعدي خونريزي هاي كوچك در شبكيه اتفاق مي افتد به علاوه ممكن است موادي از داخل عروق به داخل شبكيه نشست كند و بصورت لكه هاي سفيد روي شبكيه ديده شود. در مواردي كه فشارخون شديداً بالا باشد ممكن است علاوه بر عوارض فوق ورم سر عصب بينايي اتفاق بيافتد. (فشارخون در اين حد بسيار خطرناك است و ممكن است منجر به سكته قلبي يا مغزي شود بنابراين فرد مبتلا بايد به سرعت در بيمارستان بستري گردد.) البته لازم به ذكر است كه اين عوارض فشارخون هيچكدام تغيير محسوسي در بينايي فرد ايجاد نمي كنند به علاوه در صورت درمان مناسب فشارخون، اين تغييرات به تدريج به حالت معمول بر مي گردند و شبكيه ظاهر عادي پيدا مي كند.
علاوه بر تغييرات فوق الذكر كه معمولاً باعث كاهش ديد نمي شوند، فشارخون مي تواند زمينه ساز بروز انسداد شريان يا وريد مركزي شبكيه (يا شاخه هاي آن ها) شود كه در اين حالت باعث افت ديد دائمي مي شود.
گرچه مهمترين تغييرات ناشي از فشارخون در شبكيه اتفاق مي افتد، اما ساير قسمت هاي چشم نيز از اين عوارض در امان نيستند مثلاً افزايش ناگهاني فشارخون بويژه در افراد جوان مي تواند باعث تغييراتي در عروق و رنگدانه هاي مشيميه شود كه البته تأثير خاصي روي بينايي فرد ندارد به علاوه افزايش حاد فشارخون گاهي باعث پاره شده رگ هاي ظريف ملتحمه و ايجاد خونريزي زير ملتحمه مي شود اين خونريزي معمولاً ظرف 3-2 هفته خودبخود جذب مي شود و نياز به درمان خاصي ندارد.
يك نكته بسيار مهم آن است كه در افراد مبتلا به ديابت وجود فشارخون بالا مي تواند باعث تشديد عوارض ديابت در شبكيه (رتينوپاتي ديابتي) شود. بنابراين كنترل فشارخون در افراد ديابتي اهميتي دو چندان مي يابد.
درمان
درمان اصلي مبتلايان به عوارض چشمي فشارخون، درمان خود بيماري فشارخون است. معمولاً در صورت درمان مناسب تغييرات شبكيه پس از مدتي برطرف مي گردند و درصورتيكه معاينه چشم پس از 3-2 ماه تكرار شود شبكيه ظاهر طبيعي خواهد داشت. معاينه شبكيه وسيله خوبي براي ارزيابي كنترل مناسب فشارخون مي باشد.