دو تصور غلط در مورد معاينه چشم وجود دارد. يكي اين است كه اگر خوب مي بينيد نيازي به معاينه چشم نداريد و ديگري اينكه "تست بينايي" كه حدت بينايي را با استفاده از تابلو هاي مخصوص اندازه گيري مي كند (مشابه تست هاي بينايي كه در هنگام اخذ گواهينامه رانندگي انجام مي شود) همان معاينه چشمي است با اسمي ديگر. اما بايد توجه داشت كه چشم پزشك در واقع علاوه بر تست بينايي، چشم شما را از نظر بيماري هاي ديگري نيز كه ممكن است علائم زودرس نداشته باشند ولي نياز به درمان زودرس دارند معاينه مي كند. بنابراين معاينه كامل چشمي بسيار بيشتر از يك تست بينايي است.

چه كساني بايد مورد معاينه چشمي قرار گيرند؟
صرف نظر از سن و سلامت جسماني، هر شخصي بايد بصورت دوره اي و منظم مورد معاينه چشمي قرار گيرد. در بزرگسالان معاينه چشمي از جهت درست بودن شماره عينك و تشخيص زوردس بيماري ها اهميت دارد. در كودكان، معاينه چشمي نقش بسيار مهمي در تكامل بينايي كودك دارد. از آنجاييكه بينايي نقش مهمي در فرايند يادگيري كودكان دارد، اهميت معاينات دوره اي در كودكان دو چندان است. مشكل بينايي كودك گاهي خود را بصورت افت تحصيلي و مشكل در انجام تكاليف مدرسه نشان مي دهد. در بسياري موارد، كودكان به اين دليل كه نمي دانند ديد "طبيعي" چگونه بايد باشد شكايتي از ديد خود ندارند. اگر كودك شما از نظر درسي در مدرسه مشكل دارد و يا در خواندن و يادگيري دچار مشكل است حتماً بايد جهت اطمينان از عدم مشكلات چشمي معاينه شود.

در معاينه چشم چه مشكلاتي مورد توجه قرار مي گيرند؟
مشكلاتي كه چشم پزشك در معاينه چشمي بدانها توجه مي كند عبارتند از:

عيوب انكساري: شامل دوربيني، نزديك بيني، آستيگماتيسم، ...

تنبلي چشم (آمبليوپي): اين مشكل در موارد استرابيسم و يا اختلاف زياد بينايي دو چشم رخ مي دهد. در اين وضعيت مغز تصوير گرفته شده از چشم مشكل دار را ارسال نمي كند. آمبليوپي در صورت عدم درمان ممكن است باعث اختلال در تكامل بينايي شده و اختلال دائمي بينايي را بهمراه داشته باشد. اين اختلال معمولاً با بستن چشم بدون مشكل براي مدتي مشخص درمان مي شود.

استرابيسم (انحراف چشم): چشم پزشك چشم بيمار را از نظر هماهنگي حركتي و وضعيت قرار گيري نسبت به يكديگر بررسي مي كند. استرابيسم مي تواند سبب اختلال در درك عمق و آمبليوپي شود.

بيماريهاي چشمي: بسياري از بيماريهاي چشمي نظير گلوكوم و مشكلات ناشي از ديابت در مراحل اوليه علائم واضحي ندارند. چشم پزشك در معاينه چشمي به اين بيماري ها توجه كرده و در صورت برخورد با اين علائم درمان هاي اوليه را آغاز مي كند. در بسياري موارد تشخيص و درمان زودرس بيماريها سبب كاهش عوارض و از دست دادن دائمي ديد مي شود.

بيماريهاي ديگر: معاينه عروق ته چشم، پرده شبكيه و ديگر قسمت هاي چشم مي تواند ابتلا بيمار به بيماري هاي غير چشمي نظير فشار خون، ديابت، چربي بالا و بعضي بيماري هاي ديگر را نشان دهد.

معاينه چشمي به چه فواصلي بايد انجام شود؟
چشم پزشكان توصيه مي كنند كه هر فردي بسته به داشتن ريسك فاكتور و سلامت جسماني هر 1 تا 3 سال يكبار معاينه كامل چشمي شود.

كودكان: اين زمان در كودكان متفاوت است. تخمين زده مي شود كه از هر 20 كودك پيش دبستاني و هر 4 كودك دبستاني 1 كودك مشكل چشمي دارد كه در صورت عدم درمان مي تواند سبب كاهش دائمي بينايي شود. كودكاني كه علائمي نداشته و ريسك پاييني دارند بايد در 6 ماهگي، 3 سالگي و قبل از ورود به مدرسه معاينه كامل چشمي شوند. اين كودكان پس از آن بايد هر 2 سال مورد معاينه قرار گيرند.

اما كودكان داراي ريسك فاكتور مشكلات بينايي، نياز به معاينات بيشتري دارند. بعضي از اين ريسك فاكتورها عبارتند از:

• تولد زوردس (قبل 40 هفتگي)
• تأخير در تكامل
• انحراف چشم
• سابقه خانوادگي بيماري هاي چشمي
• سابقه صدمات چشمي

كودكاني كه از عينك يا كنتاكت لنز استفاده مي كنند اغلب نياز به معاينات سالانه دارند تا در صورت تغيير در شماره چشم، عينك آنها اصلاح شود.

بزرگسالان: بطور كلي، بسته به ميزان تغييرات بينايي و سلامت جسماني، بزرگسالان بايد تا سن 40 سالگي هر 2 تا 3 سال تحت معاينه كامل چشمي قرار گيرند. در بيمارني كه به بيماري هايي نظير ديابت و فشار خون مبتلا هستند معاينات بيشتري توصيه مي شود زيرا اين بيماري ها تاثير سويي بر بينايي دارند.

در افراد بالاي 40 سال بهتر است معاينه چشمي هر 1 تا 2 سال صورت گيرد. زيرا بعضي بيماري هاي نظير پير چشمي، كاتاراكت و دژنراسيون ماكولا با افزايش سن اتفاق مي افتند.

از آنجا كه ريسك بيماري هاي چشم با افزايش سن بالا مي رود افراد بالاي 60 سال باز هر سال معاينه شوند. انجمن اپتومتري آمريكا راهنماي زير را براي معاينه چشمي پيشنهاد كرده است:

فواصل توصيه شده براي معاينه چشمي در كودكان

سن بيمار	فاصله زماني معاينات
	بيمار بدون علامت / بدون ريسك	بيمار داراي ريسك
تولد تا 24 ماهگي	6 ماهگي	6 ماهگي يا در صورت لزوم
2 تا 5 سالگي	3 سالگي	3 سالگي يا در صورت لزوم
6 تا 8 سالگي	قبل از كلاس اول دبستان و پس از آن هر 2 سال	هر سال يا در صورت لزوم

 

فواصل توصيه شده براي معاينه چشمي در بزرگسالات

سن بيمار	فاصله زماني معاينات
	بيمار بدون علامت / بدون ريسك	بيمار داراي ريسك
18 تا 40 سالگي	هر 2 تا 3 سال	هر 1 تا 2 سال يا در صورت لزوم
41 تا 60 سالگي	هر 2 سال	هر 1 تا 2 سال يا در صورت لزوم
بالاي 60 سال	هر سال	هر سال يا در صورت لزوم